Pesten is meer dan een vervelend voorval op het schoolplein. Het kan diepe sporen achterlaten, soms zelfs levenslang. Veel mensen die gepest zijn, dragen de gevolgen nog jaren met zich mee. In deze tekst lees je wat pesten met iemand kan doen, hoe lang je er last van kunt hebben, en hoe een aanpak zoals de KiVa-methode op scholen het verschil kan maken.
Wat pesten met je doet op korte en lange termijn
Pesten kan je gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen flink aantasten. Je kunt je verdrietig, boos, machteloos of eenzaam voelen. Fysieke klachten zoals buikpijn of slecht slapen komen vaak voor. Ook op school of werk kan het effect hebben, omdat je je moeilijk kunt concentreren of bang bent voor afwijzing. Het gevoel dat je er niet bij hoort, kan diep in je identiteit gaan zitten.
Als pesten een trauma wordt
Wanneer pesten traumatisch is, blijft het niet bij tijdelijke pijn of schaamte. Het zit dan vast in je lichaam en geest. Je kunt herbelevingen krijgen of het gevoel dat je nooit veilig bent, zelfs lang nadat het pesten is gestopt. Je ontwikkelt dan vaak een negatief zelfbeeld of vermijdt bepaalde situaties of mensen. Het beïnvloedt relaties, werk en hoe je met stress omgaat. Soms weet je pas jaren later hoeveel invloed het eigenlijk heeft gehad.
Hoe lang de gevolgen voelbaar blijven
De duur van de impact verschilt per persoon, maar de gevolgen van pesten kunnen levenslang meegaan als je er niets mee doet. Je blijft dan reageren vanuit oude angst of schaamte. Toch kun je herstellen, zeker als je erover praat, erkenning krijgt of hulp zoekt bij een therapeut. Je hoeft het niet alleen te doen en het is mogelijk om je weer veilig en krachtig te voelen, ook al is het pesten lang geleden.
Wat de KiVa-methode precies inhoudt
De KiVa-methode is een anti-pestprogramma dat op basisscholen wordt gebruikt. Het gaat uit van de kracht van de groep. Door kinderen te leren hoe ze samen een veilige en positieve sfeer kunnen creëren, wordt pesten minder aantrekkelijk en krijgen slachtoffers steun. De methode bestaat uit lessen, oefeningen en duidelijke afspraken binnen de school. Ook leraren worden begeleid om beter te kunnen signaleren en reageren.
Op hoeveel scholen wordt KiVa ingezet
De KiVa-methode wordt in Nederland op een flink aantal basisscholen toegepast. Sinds de invoering is het programma op tientallen scholen getest en inmiddels breed beschikbaar. Hoewel het precieze aantal deelnemende scholen wisselt, groeit de bekendheid van deze aanpak. Scholen die KiVa gebruiken, merken vaak dat de sfeer verbetert en dat pesten sneller wordt gesignaleerd en aangepakt.
Waarom pesten vaak onzichtbaar blijft
Pesten gebeurt lang niet altijd op een zichtbare manier. Soms gaat het om openlijk uitschelden of buitensluiten, maar vaak zijn de signalen subtieler. Denk aan fluisterende groepjes, negeren of pesten via social media. Omdat het vaak achter de rug van volwassenen gebeurt, blijft het probleem onopgemerkt. Veel kinderen durven ook niets te zeggen uit angst dat het erger wordt of dat ze niet serieus genomen worden. Daarom is het zo belangrijk dat een school actief let op signalen en leerlingen leert dat melden veilig is.
De rol van omstanders bij pesten
Kinderen die zelf niet pesten maar er wel bij staan, hebben veel invloed. Zij kunnen met hun gedrag het verschil maken tussen stoppen of doorgaan. Door bijvoorbeeld niet te lachen om een nare opmerking of door steun te geven aan iemand die gepest wordt, voelen slachtoffers zich minder alleen. De KiVa-methode speelt hierop in door omstanders te leren wat ze kunnen doen. Als de groep laat merken dat pesten niet wordt geaccepteerd, verdwijnt de steun voor de pester en stopt het gedrag vaak sneller.